Özgür Yazılım Eğitim Yönetim Sistemleri

Adil Güneş Akbaş (adil.akbas@ozguryazilim.com.tr)

Merve Yalçın (merve.yalcin@ozguryazilim.com.tr)

Eğitim Yönetim Sistemi

Eğitim sürecini ve içeriğini tasarlama, oluşturma, uygulama, takip etme ve değerlendirme imkanı sunan yazılımlar.
Özellikle uzaktan eğitimin yaygınlaşmasıyla birlikte kullanımı artmış olup, örgün eğitimde de sıklıkla kullanılmakta.
Yazılım piyasasında bir kısmı sahipli yazılım, bir kısmı da özgür yazılım olan birçok örneği bulunuyor.

Eğitim Yönetim Sistemlerinde Bulunan İşlevler

Ders ve alt ders tanımlanabilmesi, ders alanlarında eğitim içeriğinin paylaşılabilmesi
Dosya paylaşımının yapılabilmesi
Tartışma alanlarının(forum) kullanılabilmesi
Rol bazlı kullanıcı tanımlamalarının yapılabilmesi, kullanıcı yönetiminin yapılabilmesi

Eğitim Yönetim Sistemlerinde Bulunan İşlevler [2]

Öğrenci durumunun takip edilebilmesi
Duyuru alanlarından öğrencilere duyuru yapılabilmesi
Kişiselleştirilebilmesi
Takvim

Eğitim Yönetim Sistemleri Hangi Amaçlarla Kullanılabilir?

Ders içeriği planlama(müfredat) ve takip etme
Eğitim içeriği paylaşımı
Ödev/proje teslimi
Çevrimiçi sınav
Ders duyurularının yapılması

Eğitim Yönetim Sistemlerinin Avantajları

Uzaktan eğitimde

Öğrenci zamandan ve mekandan bağımsız olarak öğrenebilir
Sınıf ortamında olduğu gibi öğrenciler konular üzerine tartışabilir, fikir paylaşımında bulunabilirler
Ek bir araca ya da aracıya ihtiyaç olmadan öğrenciler ders içeriklerini ve kaynakları temin edebilirler
Öğrencilerin derse ve konuya olan ilgileri ölçülebilir, takip edilebilir.

Eğitim Yönetim Sistemlerinin Avantajları

Örgün eğitimde

Öğrenci, kaçırdığı dersi sonradan takip edebilir
Sınıf ortamında paylaşılması mümkün olmayan kaynaklar çevrimiçi ortamda paylaşılabilir
Derste zaman kısıtlamasından dolayı yarıda kalan tartışmalar sürdürülebilir

"Olmazsa Olmaz" Nitelikler

Düşük maliyet
Güvenlik
Platform bağımsızlığı
Özelleştirilebilirlik
Standartlarla uyumluluk

Olmazsa Olmazlar >> Düşük Maliyet

Ticari amaçlı geliştirilen birçok eğitim yönetim sistemi, eğitim kurumları tarafından satın alınıp kullanılabilmektedir.
Lisans bedelleri, bu yazılımların sağlayacağı avantajlar göz önünde bulundurularak "gerekli" bir maliyet olarak görülebilmektedir.
Ancak sahipli yazılımların maliyetleri asla lisans bedelleri kadar değildir.
Özelleştirme, bakım, güncelleme gibi birçok durumda ek maliyetlerle karşılaşılmaktadır.

Olmazsa Olmazlar >> Güvenlik

Öğrencilerin ve öğretmenlerin birçok kişisel bilgilerini taşıyan bu sistemlerde, en önemli değerlendirme kriterlerinden biri güvenliktir.
Paylaşılan bilgilere, istenmeyen kişilerin erişiminin engellenmesi hayati önemde olabilmektedir.
Kapalı kaynak kodlu uygulamalarda, uygulamanın arkaplanında çalışan servisler hakkında bilgi sahibi olunması mümkün olmadığı için asla tam bir bilgi güvenliğinden söz etmek mümkün değildir.

Olmazsa Olmazlar >> Platform Bağımsızlığı

Eğitim yönetim sistemi; farklı işletim sistemlerinden ve uygulama platformlarından erişilebilir olmalıdır.
Web üzerinden hizmet veren bir eğitim yönetim sistemi ise, farklı tarayıcılardan ulaşılabilir olmalıdır.
Kullanıcılar, kullanılan sistemler ve uygulamalar konusunda herhangi bir kısıtlamaya tabi tutulmamalıdır.

Olmazsa Olmazlar >> Özelleştirilebilirlik

Eğitim yönetim sistemi, gerektiğinde ihtiyaçlar doğrultusunda özelleştirilebilmelidir.
İstenmeyen modüller çıkartılabilmeli, gerek duyulan farklı modüller varsa sonradan eklenebilmelidir.
İhtiyaçlar doğrultusunda üzerine geliştirme yapılabilmelidir.

Olmazsa Olmazlar >> Standartlarla Uyumluluk

Eğitim yönetim sistemi, dünya çapında kabul edilen çeşitli web ve içerik oluşturma/paylaşma standartlarıyla uyumlu olarak çalışabilmelidir.
Oluşturulan içerik, farklı eğitim yönetim sistemlerinde de kullanılabilmelidir.
SCORM
AIIC

Beşi Bir Yerde ?

"Olmazsa olmaz" nitelikleri sahipli yazılımlarda aradığımızda, en azından bir tanesi için "Aradığınız niteliğe şu anda ulaşılamıyor." yanıtını almak kaçınılmazdır.

Düşük maliyet
Güvenlik
Platform bağımsızlığı
Özelleştirilebilirlik
Standartlarla uyumluluk

Bu beş "olmazsa olmaz" niteliği bir arada bulabileceğiniz tek adres, özgür yazılım alternatifleridir.

Özgür Yazılım?

Bir yazılımın özgür yazılım olabilmesi için sahip olması gereken 4 temel özgürlük bulunur:

Herhangi bir amaç için yazılımı çalıştırma özgürlüğü (0 numaralı özgürlük).
Her ne istiyorsanız onu yaptırmak için programın nasıl çalıştığını ögrenmek ve onu değiştirme özgürlüğü (1 numaralı özgürlük). Yazılımın kaynak koduna ulaşmak, bu iş için önkoşuldur.
Kopyaları dağıtma özgürlüğü. Böylece komşunuza yardım edebilirsiniz (2 numaralı özgürlük).
Tüm toplumun yarar sağlayabileceği şekilde programı geliştirme ve geliştirdiklerinizi (ve genel olarak değiştirilmiş sürümlerini) yayınlama özgürlüğü (3 numaralı özgürlük). Kaynak koduna erişmek, bunun için bir önkoşuldur.
Richard M. Stallman

Bir Yazılımı Özgür Yapan Nedir?

Bir yazılımın "özgür yazılım" olarak nitelenebilmesi için, buna uygun bir yazılım lisansıyla lisanslanmış olması gerekir.
Yazılım açısından 4 temel özgürlüğü sağlayan lisanslar, özgür yazılım lisansları olarak kabul edilirler.
GPL (General Public License - Genel Kamu Lisansı)
GPL-uyumlu lisanslar
- LGPL (Lesser General Public License)
- AGPL (Affero General Public License)
- Apache License
- Educational Community License
- FreeBSD license
- Mozilla Public License
- ...

Özgür Yazılım Eğitim Yönetim Sistemleri

Moodle - GPLv3 ile lisanslı
Sakai - Educational Community License v2 ile lisanslı
ATutor - GPLv2 ile lisanslı
Dokeos - GPLv2 ile lisanslı
Olat - Apache License 2.0 ile lisanslı

Bunlardan Moodle ve Sakai'yi ele aldık.

Neden Moodle ve Sakai?

Dünyada yaygın olarak kullanılan eğitim yönetim sistemleri arasında yer alıyorlar
Her ikisi de başarılı birer özgür yazılım projesi
Geniş kullanıcı ve geliştirici toplulukları
Türkiye'de de birçok üniversitede ve eğitim kurumlarında kullanılıyorlar

Moodle

Modular Object-Oriented Dynamic Learning Environment
Temel yapısı dersler üzerine oluşturulmuş
SQL tipi bir veritabanı(MySQL, PostgreSQL vs) ve PHP
GNU/Linux, Windows ve Mac OS X platformlarında çalışabilir

Moodle [2]

1999 yılından beri geliştiriliyor.
İlk geliştiricisi Martin Dougiamas
Güncel sürümü 2.2 (Aralık 2011)

Moodle [3]

Dosya/kaynak paylaşımı
Tartışma alanları(forum)
Ödev teslimi, notlandırma
Çevrimiçi takvim
Anlık mesajlaşma
Çevrimiçi sınav
Haber/duyuru alanı
Belgelendirme (wiki)

Moodle [4]

1999 yılından beri geliştirilmekte ve kullanılmakta olan Moodle, büyük bir kullanıcı ve geliştirici topluluğuna sahip
Kullanıcılar, kullanım sırasında karşılaştıkları hataları ve eksiklikleri bildirerek yazılımın geliştirilmesine katkıda bulunuyor ve geliştiricileri yönlendiriyorlar
Geniş kullanıcı kitlesi sayesinde 82 dilde kullanılabilir durumda

Moodle [5]

http://moodle.org/
http://download.moodle.org/
http://docs.moodle.org/
http://moodle.org/forums/
http://moodle.org/events
http://tracker.moodle.org

Sakai

Mellon Foundation tarafından başlatılan "Sakai Project" adlı eğitim yönetim sistemi
Eğitim/öğrenme sürecini, öğrenenin ve eğitmenin işbirliğiyle ortak bir gelişime çevirme çabası

Sakai [2]

Topluluk katkısının yanı sıra, arkasında bir vakıf desteğinin olması Sakai'yi güçlü bir proje yapıyor.
Üniversite akademik yapısına iliştirilmesi, Moodle'a göre daha işlevsel bir organizasyon yapısı sağlıyor.
Akademik birim altyapılarıyla(Öğrenci işleri, akademik danışmanlık vs) entegre edilerek çalışılabiliyor.

Sakai [3]

http://sakaiproject.org/
http://collab.sakaiproject.org/mailman/listinfo
https://confluence.sakaiproject.org/
http://jira.sakaiproject.org/