Hücrelerin içindeki değerleri düzenlemenin tek yolu doğrudan sayı ya da metin olarak elle değer girilmesi değildir. Bazı hücrelerin değerleri başka hücrelerin değerlerine göre düzenlenebilir. Bunu sağlayabilmek için kullanılacak araçlardan birisi formüllerdir.

• Formül ile hücre değerleri üzerinde mantıksal sınamalar ve matematiksel işlemler yapılabilir.
• Formül girmek için, formül çubuğu kullanılabileceği gibi hücre üzerine tıklayarak da formül yazımına başlanabilir.
• Formül yazmaya başlarken "=", "+", "-" işaretlerinden biri ile başlanmalıdır. Aksi halde yazılan satırı Calc, formül olarak algılamayacaktır.
• Formül yazıldıktan sonra Enter tuşuna basılır ve hücre içeriği formül sonucunun değerini alır.

Calc'ta formül oluştururken aritmetik, karşılaştırma, metin ve başvuru işleçleri kullanılır.

• Aritmetik İşleçler:
  
  • Toplama, çıkarma, bölme gibi matematiksel işlemlerin sonuçlarını döndürür.
• Karşılaştırma İşleçleri:
  
  • Bu işleçler doğru ya da yanlış değerini döndürür. İki değer, bu işleçler kullanılarak karşılaştırıldığında, sonuç mantıksal bir değerdir.

• Metin İşleçleri:
  
  • Metin işleci ile birden fazla metin birleştirilir. Aynı işlevi "BİRLEŞTİR" fonksiyonu da yapar.
• Başvuru İşleçleri:
  
  • Bu işleçler sıfır, bir veya daha fazla hücre aralığı döndürür. Hesaplamalar için hücre aralıkları başvuru işleçleriyle birleştirilebilir. Aralık en yüksek önceliğe sahiptir sonra kesişim ve son olarak birleşim gelir.

Sabit miktarda bir kısım veri değiştirmek istenebilir. Örneğin; EURO cinsinden hesaplanmış hücre değerleri TL para birimine çevrilecek. Bunun için sabit bir döviz kuru var. Sabit döviz kurunu kullanarak diğer hücreleri değiştirmek için mutlak referans göstermek gerekir.

• Aşağıdaki örnekte,
  
  • B1 hücresine döviz kuru yazılmıştır. Formülde kullanılacak sabit değer, döviz kurudur.
  • A2, A3... hücrelerinde EURO cinsinden yazılmış veriler var.
  • EURO cinsinde yazılmış verileri, TL'ye dönüştürmek için B2 hücresine yazılacak formül: A2*B1
  • Ancak formülü diğer hücreler için de uygulamak için serilerden faydalanıldığında, B1 hücresi sabit kalmayacak, bir sonraki formül B2 hücresinin değeriyle değiştirilecektir. Yani B2, B3... şeklinde devam edecektir.
  • B1 hücresinin sabit kalması için satır ve sütun adından önce $ işareti eklenir.

• Fonksiyonlar belli parametreler alırlar. İşlev sihirbazında bir fonksiyona tıklanıldığında fonksiyonun alacağı parametreler yanında yazılır.
• Formül çubuğuna da bir fonksiyon girildiğinde, alacağı değerler gösterilir ve fonksiyon yazılırken "=" işareti ile başlanmalıdır.
• Fonksiyonun alacağı parametreler genellikle noktalı virgül ile ayrılırlar.
  • Örneğin; BAĞ_DEĞ_DOLU_SAY(Değer1; Değer2...) fonksiyonu, değişken listesinin içerdiği değer sayısını belirler. Bu değerler hücre aralıklarıdır. Elle yazılabileceği gibi fare ile de seçilebilir.

Bir fonksiyonun alacağı değişken başka bir fonksiyonun üreteceği sonuç da olabilir.

Tek bir fonksiyonun yetersiz olduğu durumlarda tek bir adımda işlem yapmak için, iç içe fonksiyonlar kullanılabilir.

• Örneğin; sınav sonuçları ortalaması 45'ten küçük olan öğrenciler için 'Başarısız', diğer öğrenciler için 'Başarılı' mesajı çıkması isteniyor. Burada kullanılacak ilk akla gelen fonksiyon, 'Ortalama' fonksiyonu. Ancak ortalamanın ürettiği sonuca göre bir işlem daha yapılabilmesi için bir başka fonksiyona ihtiyaç vardır. O da 'Eğer' fonksiyonudur. Anlatılan işlemin yapılabilmesi için şöyle bir formül yazılabilir:
  • =EĞER(ORTALAMA(D8:D13)>50; "Başarılı";"Başarısız")
• Örnekte görüldüğü üzere metin ifadeleri çift tırnak işareti içinde yazılır.
• İç içe fonksiyon yazarken en sık yapılan hatalardan biri de eksik parantezlerdir. Dolayısıyla açılan parantez kadar parantez kapatılmasına dikkat edilmelidir.

En sık kullanılan formül giriş yöntemi, işlev sihirbazıdır.

• İşlev sihirbazını açmak için, Ekle >> İşlev tıklanır. Ya da formül araç çubuğunda yer alan f(x) düğmesine tıklanır.
• Açılan pencerede görülen fonksiyon listesindeki fonksiyonların üzerlerine tıklandığında tanımları görülür.
  
• Fonksiyon listesini kısaltmak için kategori seçilebilir. Örneğin mantıksal sınama yapılacaksa "mantıksal" kategorisi seçilir ve yalnızca bu kategoriye ait fonksiyonlar listelenir.

Belirtilen koşullara göre hücre biçiminde değişiklik yapılabilir. Örneğin; ders ortalaması 50'nin üzerinde olan hücreler yeşil, ortalamanın altında kalanlar ise kırmızı ile renklendirilebilir.

Koşullu biçimlendirme için;

• Biçimlendirilecek hücreler seçilir.
• Koşul ve hücre biçemi girildikten sonra "Tamam"a tıklanır.

Not: Koşullu biçimendirmenin uygulanabilmesi için Araçlar >> Hücre içeriği >> Otomatik hesapla seçeneğinin işaretlenmiş olması gerekir.

Koşullu biçimendirme penceresinden üç farklı koşul belirtilebilir.

Bir koşulda bulunan parametreler şunlardır:

• İlk açılır kutudan hücrenin alacağı değere göre mi yoksa formül sonucuna göre biçimlendirileceği seçilir.
  
• Sonraki adımda mantıksal sınama (küçüktür, büyüktür gibi.) seçilir.
• Bir sonraki alanda hücrenin alacağı biçem seçilir. Burada Yeni biçem düğmesine tıklayarak yeni biçem de tanımlamak mümkündür.

Formül yazarken özellikle de iç içe fonksiyonlar oluştururken birçok hata yapılabilir.

Calc, hataları renklendirme, hata mesajları ve dedektif ile bulmayı sağlar.

• Hata mesajları, formülün yazıldığı hücrede ya da işlev sihirbazında görünür.
• REFS?, DEĞER?, 502 gibi ifadeler hata mesajlarıdır.
• Hata mesajları kullanıcı dostu değildir. Ancak LibreOffice yardım aracını kullanarak karşılıklarına ulaşmak mümkündür.
  

503 #SAYI! Geçersiz Matematik İşlemi

• Bu hata bir sayının sıfıra bölünmesi ya da boş hücre üzerinde matematiksel işlem yapılması sonucu ortaya çıkar.
• Bu tür bir hatayı önlemek için, kullanılan formüle koşul eklenebilir. Yani şöyle bir denetimden geçirmek gerekebilir:
  • =IF(C3>0, B3/C3, "Değer yok")
  Burada yapılan sorgu, C3 sıfırdan büyükse B3'ün C3'e bölünmesini, değilse "Değer yok" mesajının gösterilmesini sağlar.

Yanlış Hücre Değeri (#DEĞER) ve Yanlış Referanslar (#BAŞV)

• Bir formül başka bir hücreye kopyalandığında formüldeki başvuru değişmeyeceğinden, yanlış referans hatası verecektir. Ancak yazılan bir formül serilerden faydalanarak başka hücrelere taşındığında, otomatik olarak başvuruları ilgili hücrelere uyarlayacaktır.
• Yanlış hücre değeri hatası, matematiksel bir işlem yaptırılacak hücrelerin metin ya da farklı hücre biçemine sahip olmasından kaynaklanır.

Dedektif kullanılarak hatalı formüller bulunabilir; formülden etkilenen diğer hücreler işaretlenebilir. Dedektif aracını kullanmak için;

• Formül hücresi seçilir.
• Dedektif aracının işlevlerine Araçlar >> Dedektif yolunu takip ederek ulaşılabilir.
  • Örnekleri İzle:Bu işlev ile, formül içeren aktif hücre ile formülde kullanılan diğer hücreler arasındaki ilişki görüntülenir. Çalışma sayfasında izlemeler işaretleme oklarıyla gösterilir. Aynı zamanda, aktif hücredeki formülde bulunan bütün hücrelerin aralığı mavi bir çerçeveyle vurgulanır.
    
  • Hatayı İzle: Seçili hücrede hataya neden olan bütün hücrelere doğru izleme okları çizer.
  • Doldurma Kipi: Fare imleci özel bir sembole dönüşür ve herhangi bir hücreye tıklandığında bu hücreye bağımlı olan diğer hücreler izlenebilir. Bu kipten çıkabilmek için klavyedeki "Escape" tuşuna basılır.

Bazı durumlarda işleç kullanarak, bazı durumlarda da fonksiyon kullanarak daha hızlı formüller oluşturulabilir.

• Örnekte görüldüğü gibi 2 sayının toplamı işleç kullanarak hesaplanabilir. Ancak çok fazla sayı toplanacağı zaman pratik bir yöntem olmaz.
  
• Tek bir fonksiyon belki ihtiyacı karşılamayacaktır. Ancak iç içe fonksiyonlarla tek bir satırda harikalar yaratılabilir.
  
  Örnekte, belli bir hücre aralığının ortalaması alınmış, ardından bu işlemden çıkan sonuç tam sayıya yuvarlanmıştır.

İsimler alfabetik olarak dizilmiştir.

• Adil Güneş Akbaş
• Doruk Fişek
• Erek Göktürk
• Hakan Uygun
• H. Kurtuluş Menemencioğlu
• Merve Yalçın
• Recep Kırmızı
• Volkan Uygun

LibreOffice Eğitimi Müfredatı Projesi dahilinde hazırlanan içerikten üretilmiş olan bu belge, CC BY-NC-SA 3.0 ile lisanslanmıştır.

Lisans metnine şu adresten ulaşılabilir:

• http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/legalcode